شرایط صیغه عقد موقت یا ازدواج موقت در فقه شیعه بسیار دقیق و مشخص است. برای اینکه این نوع ازدواج از نظر شرعی صحیح باشد، باید شرایط و اصول خاصی رعایت شود. در ادامه شرایط اصلی عقد موقت بیان شده است:
۱. تعیین مدت عقد:
- یکی از اصلی‌ترین شرایط ازدواج موقت، تعیین مدت مشخص برای عقد است. این مدت باید قبل از عقد کاملاً روشن و مشخص باشد. مدت زمان می‌تواند هر چیزی باشد؛ از چند دقیقه تا چند سال، اما عدم تعیین آن باعث باطل شدن عقد می‌شود.
۲. تعیین مهریه:
- مهریه در عقد موقت الزامی است و باید قبل از خواندن صیغه به‌طور دقیق تعیین شود. عدم تعیین مهریه باعث باطل شدن عقد خواهد شد. مقدار مهریه به توافق دو طرف بستگی دارد و می‌تواند مالی یا معنوی باشد.
۳. رضایت کامل طرفین:
- هر دو طرف باید رضایت کامل برای انجام این عقد داشته باشند و هیچ‌کدام نباید تحت فشار یا اجبار باشند. رضایت باید کاملاً آگاهانه و آزادانه باشد.
۴. اهلیت طرفین شرایط صیغه عقد موقت:
- طرفین عقد موقت باید از نظر شرعی و قانونی اهلیت لازم برای ازدواج را داشته باشند. این اهلیت شامل بلوغ، عقل، و نبود موانع شرعی مانند ازدواج قبلی برای زن (عده) است.
- زن نباید در عده ازدواج قبلی باشد. یعنی اگر زنی قبلاً ازدواج کرده باشد و طلاق گرفته باشد یا همسرش فوت کرده باشد، باید مدت عده را رعایت کند تا بتواند دوباره ازدواج کند.
۵. خواندن صیغه عقد شرایط صیغه عقد موقت:
- صیغه عقد موقت باید به‌صورت صحیح و با الفاظ شرعی خوانده شود. اگر طرفین به زبان عربی تسلط ندارند، می‌توانند صیغه را به زبان خودشان و با همان مفاهیم بخوانند. به‌طور کلی، صیغه عقد شامل موارد زیر است:
- زن می‌گوید: «زَوَّجْتُکَ نَفْسِی فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ» (خودم را به ازدواج تو درآوردم برای مدت مشخص و مهریه مشخص).
- مرد پاسخ می‌دهد: «قَبِلْتُ» (پذیرفتم).
۶. عدم موانع شرعی برای ازدواج:
- زن و مرد باید از نظر شرعی مجاز به ازدواج با یکدیگر باشند. به‌عنوان مثال، زن نباید در عده ازدواج قبلی باشد و نباید از محارم مرد باشد.
۷. حقوق و تعهدات شرایط صیغه عقد موقت:
- در عقد موقت، طرفین تعهدات و حقوق مشخصی دارند که باید به آنها پایبند باشند. برای مثال:
- نفقه: مرد در عقد موقت الزامی به پرداخت نفقه به زن ندارد، مگر اینکه در ضمن عقد به‌طور خاص به آن اشاره شده باشد.
- ارث: در عقد موقت، زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند، مگر اینکه در ضمن عقد به‌طور خاص ذکر شده باشد.
۸. پایان مدت عقد:
- پس از پایان مدت تعیین‌شده، عقد به‌طور خودکار پایان می‌یابد. در این صورت، نیازی به طلاق نیست. اگر مرد بخواهد قبل از پایان مدت ازدواج را خاتمه دهد، می‌تواند مدت باقی‌مانده را به زن ببخشد.
۹. عده شرایط صیغه عقد موقت:
- پس از پایان عقد موقت، اگر رابطه زناشویی بین طرفین برقرار شده باشد، زن باید عده نگه دارد. عده عقد موقت برای زن دو دوره عادت ماهانه یا ۴۵ روز است. اگر رابطه جنسی برقرار نشده باشد، نیازی به نگه‌داشتن عده نیست.
۱۰. ثبت عقد:
- اگرچه عقد موقت از نظر شرعی بدون ثبت رسمی نیز معتبر است، اما در بسیاری از کشورها مانند ایران توصیه می‌شود که عقد موقت برای جلوگیری از مشکلات حقوقی در دفاتر رسمی ازدواج ثبت شود.
نکات پایانی:
- شرایط اخلاقی و اجتماعی: هرچند که عقد موقت از نظر شرعی مشروع است، اما باید توجه داشت که مسئولیت‌های اخلاقی و اجتماعی نیز بر عهده طرفین است. هر دو طرف باید به تعهدات خود در قبال یکدیگر احترام بگذارند.
- توجه به نیت: نیت ازدواج باید خالصانه و برای رفع نیازهای مشروع و شرعی باشد. استفاده نادرست از عقد موقت ممکن است به مشکلات اجتماعی و اخلاقی منجر شود.
رعایت تمامی این شرایط باعث می‌شود که عقد موقت به‌طور صحیح و شرعی انجام شده و هر دو طرف از حقوق و وظایف خود مطلع باشند.